Technologie is ontzettend handig en fijn, maar de laatste tijd vraag ik me steeds meer af: hoe ver willen we dit eigenlijk met z’n allen doorvoeren?
Toen ik op St. Maarten een halve ochtend in de rij stond om de energierekening te betalen… ja, toen vervloekte ik het eiland wel eventjes en wenste ik dat ik in Nederland was. Hier wordt het gewoon via automatische incasso afgeschreven. Eenmaal ingesteld, huppakee, klaar – en verder geen omkijken meer naar.
Er zijn natuurlijk talloze voorbeelden van wat digitalisering ons heeft gebracht: werken vanuit huis, handige apps op je telefoon, even snel een berichtje sturen naar dierbaren aan de andere kant van de wereld. Hoe geweldig is dat?
Hoe duurzaam zijn enorme datacenters eigenlijk?
Met de discussie rond het megadatacenter van Facebook in Zeewolde begin ik me steeds vaker af te vragen hoe duurzaam digitalisering onder de ‘ijsberg’ werkelijk is.
Toen ik jaren geleden voorlichting gaf aan militairen die via satellietverbinding contact hielden met het thuisfront in Nederland, kreeg ik voor dat project ook een rondleiding door een datacenter in Amsterdam. Een enorm gebouw, gevuld met rijen warme, energieslurpende servers. Oeps. De techniek moet tenslotte toch ergens vandaan komen – ook al is die voor de meesten van ons onzichtbaar en zien we niet wat voor energie het kost.
Wat me dan wel weer blij maakt, is wanneer ik hoor over een initiatief waarin ze de restwarmte van een datacenter inzetten om een koude kerk te verwarmen. Een creatieve win-winsituatie!
Digitalisering is handig, maar de keerzijde wordt steeds zichtbaarder
Waar we door digitalisering tijdswinst boeken en gemak ervaren, groeit volgens mij tegelijkertijd ook de vervreemding en het wantrouwen. Het sijpelt inmiddels tussen alle publieke voorzieningen door.
Alles wordt gemeten, in cijfers gegoten, gedigitaliseerd, en draait om geld en efficiëntie. Het leven wordt steeds onpersoonlijker en ongezelliger. De ruimte om simpelweg te leven – fouten te maken, op te staan ervan te leren! – lijkt steeds kleiner te worden.
Gemak als hoogste goed – maar waar blijft de tijd voor reflectie?
Gemak voert de boventoon. Alles moet snel, efficiënt, meetbaar zijn. Er is nauwelijks tijd om rustig en doordacht beslissingen te nemen. We hollen vooral weer door, richting de volgende crisis.
En die crisisen? Die zijn vaak al jarenlang voorspeld. Er liggen vast al talloze dikke rapporten bij overheden en bedrijven, diep weggestopt in een mapje van een mapje. Met daarin waaarschijnlijk al delen van de oplossing. Door de snelheid allang weer vergeten.
Wat voor samenleving willen we eigenlijk?
Kortom, digitalisering biedt ongelooflijk veel voordelen. Maar kunnen we alsjeblieft ook blijven nadenken over wát we precies uit handen geven – en vooral waarom?
Menselijkheid en persoonlijke waarden maken het leven waardevol. Dat hebben we toch collectief geleerd tijdens de coronacrisis?
En laten we eerlijk zijn: dát kunnen computers toch nooit vervangen.